Peyzaj Mimarlığı Bölümü öğrencilerinin hem dört yıllık eğitimleri boyunca elde ettikleri akademik bilgilerini pekiştirmek hem de mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlamak amaçlarıyla, 13-17 Haziran 2022 tarihleri arasında teknik gezi düzenlenmiştir. Dr. Başak ÖZER sorumluluğunda gerçekleştirilen gezi, Ankara, Eskişehir, Bursa ve İstanbul illerini kapsamıştır.
Gezi, tarihi milattan önceye dayanan, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar dönemlerine ev sahipliği yapmış, Türkiye’nin kalbi Ankara’nın tarihi kent merkeziyle başlamıştır. Bu kapsamda kentin topoğrafik yapısına göre şekillenmiş Ankara Kale içi surları, kale içi ve çevresi cumbalı geleneksel evleri, kale eteklerindeki tarihi sokakları, kent hafızasında önemli yeri olan Çıkrıkçılar Yokuşu, Pirinç Han ve Suluhan gezilmiştir. Ayrıca, tarihi ve kültürel peyzaj değerleriyle toplumsal hafızada oldukça büyük bir öneme sahip olan ve Erken Cumhuriyet döneminde planlanan Ulus meydanı ve bu meydana bağlanmış yapılar incelenmiştir. Birinci Milli Mimarlık Dönemi üslubu birinci meclis, ikinci meclis, Ankara Palas, Merkez Bankası, Küçük Tiyatro bu yapılardan bazılarıdır. Gezinin bu bölümünde, kale içindeki bir peyzaj uygulaması ve bakım hizmetleri kapsamındaki ölçme çalışmaları hakkında ANFA çalışanlarından bilgi de alınmıştır.
Parklara entegre spor sahalarından, belirli branşlara göre özelleşmiş spor komplekslerine kadar çeşitli spor alanları planlayıp tasarlamak, peyzaj mimarlığının çalışma alanlarından biridir. Bu kapsamda, resmi olarak 1947 yılında kurulmuş, Ulus Bölgesinde yer alan Ankara Tenis Kulübüne gidilerek; açık toprak kortlar ve kapalı beton kortlar ile seyirci izleme alanları, soyunma odaları, kafe-restoran, idare ve etkinlik yapısı gibi servis alanları incelenmiştir.
Ankara Tren Garı, Ankara kent planlamasında önemli rol oynayan röper noktalarındandır. Buraya gelen trenlerin çekildiği, Osmanlı dönemi hangarlardan bazıları günümüzde sağlıklaştırılmış, bu hangarlara modern yapılar entegre edilmiştir. Bugün Cer Modern modern sanatlar merkezi olarak yeniden işlevlendirilerek kente kazandırılan, tasarımında trenlere ve tren yollarına dair izlerin silinmediği bu alan, kültürel peyzajın kent hafızasında canlı tutulmasına örnek alanlardandır. Bu kapsamda gezi programına dahil edilen Cer Modern’le ayrıca, bir sanat merkezinin mimari ve peyzaj tasarım kriterleri ve ihtiyaçları üzerine bilgiler verilmiştir.
Teknik Gezinin ikinci ve dördüncü günleri, Eskişehir kent merkezinin önemli tarihi, kültürel ve doğal peyzajlarını kapsamıştır. Öncelikle, UNESCO tarafından 2012 yılında Dünya Mirası Geçici Listesi’ne alınmış olan tarihi kent merkezi Odunpazarı gezilmiştir. Odunpazarı geleneksel evlerinin, hanlarının, külliye ve camilerinin tarihçeleri, mimari özellikleri, topografik ilişkileri, kamusal peyzajlarla kurdukları fiziksel ve sosyolojik ilişkiler, yarattıkları açık alanlar ve tüm bu yapıların günümüzdeki kullanımları, yeniden işlevlendirilmeleri, peyzaj çözümleri detaylı olarak incelenmiştir. Kurşunlu Külliyesi ve Camii, Atlıhan El Sanatları Çarşısı, günümüzde atölye olarak kullanılan geleneksel evler bu yapılardan bazılarıdır. Atölyelerden bir cam atölyesinde bireysel deneyimler gerçekleştirilmiş, öğrenciler kendilerine cam kolyeler yapmışlardır.
Odunpazarı’nda ayrıca birçok müze de gezilmiştir: Odunpazarı Modern Müzesi, Çağdaş Cam Sanatları Müzesi, Balmumu Heykeller Müzesi bunlardan bazılarıdır. Japon mimar Kengo Kuma’nın tasarladığı Odunpazarı Modern Müzesi, sadece mimari tasarımıyla değil aynı zamanda rampalı merdiven çözümüyle de önemli bir teknik deneyim sunmuştur.
Eskişehir gezisinin diğer önemli rotaları, kentsel açık yeşil sisteminin ve yeşil alt yapının önemli alanları olmuştur: Porsuk Çayı, Kent Park, Sazova Parkı. Porsuk Çayı kentsel koridoru, yayalaştırılmış bölgesi ve bu bölgenin kullanım karakteriyle kentin gündelik yaşamında da önemli bir yere sahiptir. Kent Park’ta tasarlanan yapay plaj alanı ve çocuk oyun alanları teknik olarak incelenmiştir. Bir tematik park örneği olan Sazova Parkı ise amfi tasarımı teknik çözümleriyle, germe çatı uygulaması detaylarıyla, yapay şelale tasarımıyla, kent parkı bitkisel tasarım kriterleriyle önemli pratik deneyimleri sunmuştur.
Gezinin üçüncü günü Bursa ve İstanbul illerinde gerçekleşmiştir. İlk olarak Bursa’nın en büyük ikinci kent parkı olan Merinos Kültür Parkı ve bu park içerisinde bulunan Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi gezilmiştir. Bir kongre yapısı ve böylesi bir yapının peyzaj tasarım kararlarındaki temel prensipler üzerine teknik incelemeler yapılmıştır.
Bursa’da ikinci durak, kuruluşu 1300’lü yıllara dayanan ve Osmanlı erken döneminin sivil mimari örneklerinin günümüze ulaşabildiği Cumalıkızık Köyü olmuştur. 2000 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesine dahil edilen bu köy, Uludağ eteklerinde sahip olduğu iklimiyle, bitki örtüsüyle, topoğrafyaya uyumlu mimari yapılarıyla, peyzaj kurgularıyla, vakıf köyü olarak kurulmasıyla, diğer kızık köylerinin Cuma namazı için bu köyde toplanması geleneğiyle vb. önemli kırsal peyzaj örneklerindendir.
Bursa’da son durak, tarihi kent merkezi ve meydanı olmuştur. Bu bölgenin peyzaj karakterini oluşturan Osmanlı yapıları (hanlar, bedestenler, camiler, çarşılar vb) ve kamusal alanları (sokaklar, avlular) gezilmiştir. Gezilen yapılardan bazıları Ulu Cami, Koza Han, Emir Han, Bedesten Kuyumcular Çarşısıdır.
Bursa’dan İstanbul’a, Güney Marmara’nın kırsal peyzaj dokusu içerisinden gidilmiştir.
Müze Gazhane, 1892 yılında hizmet vermeye başlamış, İstanbul’un son gazhanesidir. 101 yıl boyunca kentin aydınlatma ve yakıt ihtiyacını karşılamış, yaklaşık 30 yıl önce kentin diğer gazhaneleriyle birlikte üretimine son verilmiştir. 130 yıllık endüstriyel miras alanı, kültür-sanat odaklı bir “yaşam alanı” olarak tarif edilerek, 2021 yılında kentsel kamusal alan vasfıyla yeniden hizmete başlamıştır. Miras alanlarını yeniden işlevlendiren peyzaj tasarımları, günümüz önemli konuları arasında yer almaktadır. Bu önemden hareketle Müze Gazhane, teknik gezi programına dahil edilmiştir. 15 Haziran tarihli gazhane gezisi, bir müzik grubunun açık havadaki caz ve swing konserine de denk gelmiştir. Böylelikle bölümümüz öğrencileri, alanın bir etkinlik sırasındaki kullanımını da inceleyerek, peyzaj tasarımında dikkat edilmesi gereken unsurları (ihtiyaçlar, malzemeler, zemin döşeme, topoğrafya oluşturma, drenaj vb.) yerinde deneyimleyerek teorik bilgilerini pratikte görme şansına sahip olmuşlardır.
İstanbul gezisine, öğrencilerin Proje IV dersi proje alanı olan, pandemi koşuları nedeniyle sadece literatürdeki, internet ortamındaki ve sosyal medyadaki fotoğraflar ve videolar aracılığıyla görebildikleri, Yoğurtçu Parkı’nın ve Moda sahilinin görülmesiyle devam edilmiştir. Kurbağalıdere’nin Marmara Denizi’ne bağlandığı, ekolojik ve kültürel olarak İstanbul için yüzyıllardır önemli bir değere sahip olan bu kentsel peyzajdaki tüm spor sahaları, çocuk oyun alanları ve bitkisel alanlar gezilmiştir. Kıyı-insan etkileşimini anroşmanlar aracılığıyla gerçekleştirilmiştir.
Teknik gezinin bu ilk dört günü, kentsel peyzajların, peyzaj örüntülerinin, peyzaj karakterlerinin ve unsurlarının daha iyi anlaşılabilmesi için peyzajın bir parçası olmak felsefesiyle, keşif duygusu ön planda tutularak gerçekleştirilmiştir. Bu yolla üst ölçekten alt ölçeklere detaylı incelemeler yapılmıştır. Böylelikle her bir öğrenci, gezinin ilk dört gününde, en az 60 km yürümüştür.
Teknik gezisinin son günü Ankara’da gerçekleştirilmiştir. İlk olarak, Türkiye’nin tanınmış firmalarından Karaoğlu Peyzaj’ın fidanlığına gidilmiştir. Firmanın, fidanlıktaki bitki türleri, ofis çalışmaları, peyzaj tasarımları ve uygulamaları konusunda detaylı bilgiler alınmıştır.
Plazalar ve plazaların peyzaj tasarım kurguları, aynı zamanda çoğunlukla birer çatı bahçesi olmaları nedeniyle de peyzaj mimarlığının günümüz bir diğer çalışma başlıklarındandır. Buradan hareketle, Ankara’daki bir plaza bölgesine gidilerek; kamusal kullanıma açık özel mülkiyet alanlarının örnek kullanımları, bu kullanımlara yönelik yapısal ve bitkisel peyzaj tasarımları incelenmiştir. Çocukların bir kuru havuzda oynama deneyimleri de gözlemlenmiştir.
Peyzaj Mimarlığı 2022 teknik gezisinin son durağı, Türkiye’nin önde gelen peyzaj tasarım ofislerinden On Tasarım olmuştur. Burada, proje yönetimi, tasarım süreçleri, keşif-metraj aşamaları, ihale dosyası hazırlama, teknik şartname, arşivleme gibi tüm iş aşamaları hakkında örnek bir proje çalışması üzerinden detaylı ve uzun bir sunum yapılmıştır. Sunum sonrasında öğrenciler hem peyzaj mimarlarıyla hem de farklı disiplinlerden meslek insanlarıyla tanışma ve sohbet etme fırsatı bulmuşlardır.